Sen jest nieodłącznym elementem życia każdego człowieka.Wszyscy potrzebujemy odpowiedniej dawki snu do regeneracji organizmu. Nieprzespane noce w dłuższej perspektywie odbijają się na zdrowiu i  codziennym funkcjonowaniu. 

Nocny odpoczynek jest szczególnie ważny dla przyszłej mamy i jej dziecka.

Kobiety w pierwszych miesiącach ciąży odczuwają wzmożoną senność. Im bardziej brzuszek rośnie tym odpoczynek staje się trudniejszy, ciężej znaleźć wygodną pozycję i zapaść w głęboki sen.  Podczas spania w ciele mamy i jej dziecka dzieją się ważne procesy - tkanki rosną i się regenerują, zmniejsza się częstotliwość uderzeń serca, zwiększa się poziom hormonu wzrostu, a także obniża się poziom hormonów stresu. Już w łonie matki dziecko śpi, miewa również fazy REM w których możliwe, że doznaje marzeń sennych. Po przyjściu na świat dziecko również głównie śpi i je. Noworodek przesypia przeciętnie ok. 16-18 godzin. W czasie snu dziecko odpoczywa, rośnie, jego mózg porządkuje informacje zgromadzone w ciągu dnia, potrzebne do jego dalszego rozwoju. 

Co się dzieje po przyjściu na świat dziecka ze snem rodziców? 

Pojawienie się dziecka w domu zdecydowanie zmienia życie rodziców. Codzienne czynności zaczynają być podporządkowane do rytmu maluszka. Najbardziej dające się we znaki są nocne pobudki na karmienie i  przewijanie bobasa. Często noworodki i  niemowlęta mają problemy z kolkami, bólem brzuszka, które utrudniają im spokojny odpoczynek, a  objawy nasilają się późnym popołudniem i trwają również w nocy. Objawiają się płaczem trudnym do uspokojenia. Młodzi rodzice zaczynają odczuwać skutki nieprzespanych nocy w postaci przemęczenia, rozdrażnienia i  braku energii. Niestety nie ma na ten problem magicznego rozwiązania. Pocieszeniem może być to, że dzieci wraz z wiekiem zaczynają lepiej spać w nocy, a częstotliwość pobudek się zmniejsza. Szukając doraźnych rozwiązań, możemy postarać się ułatwić sobie proces nocnych obowiązków. Przygotujmy blisko łóżka wszystkie potrzebne rzeczy, aby były łatwo dostępne. W  ciągu dnia, gdy jesteśmy z maluszkiem w domu, korzystajmy z jego drzemek i śpijmy razem z  nim. Obowiązków jest wiele, ale wyspana mama lub tata są dziecku bardziej potrzebni niż posprzątany dom ;)

Skoro sen zarówno w życiu rodziców jak  i  dziecka jest tak cenny, to co należy zrobić, aby wszystkim dobrze się spało?

Przede wszystkim jako rodzice musimy zapewnić dziecku bezpieczne warunki snu. Jeśli będziemy wiedzieli, że dziecko jest bezpieczne nam również będzie się spało lepiej. Przed młodymi rodzicami, którzy oczekują pierwszego dziecka stoi wybór łóżeczka do spania oraz tego, w czym dziecko będzie spało. Na tym etapie warto zapoznać się z  zaleceniami Amerykańskiej Akademii Pediatrycznej, która przedstawia w jakich warunkach powinno spać dziecko, aby zapobiegać SIDS - nagłej śmierci łóżeczkowej.

Do najważniejszych zaleceń AAP, które zostały zaktualizowane w 2022 roku należą:

  • powierzchnia na której śpi dziecko powinna być płaska, nie pochylona. Maksymalne pochylenie wynosi 10 procent. Zbyt duże pochylenie może spowodować dociśnięcie podbródka do klatki piersiowej ograniczając przepływ powietrza i utrudniając oddychanie
  • kładzenie dziecka na pleckach w nocy i na drzemki. Jest to bezpieczna pozycja, nawet w przypadku dzieci z refluksem, gdyż według ekspertów nie zwiększa ryzyka zachłyśniecia. Pozycja na boku jest nieodpowiednia, bo dziecko może się przekręcić na brzuszek i nie móc się odwrócić, przez co zwiększa się ryzyko uduszenia
  • łóżeczko dziecka powinno być pozbawione wszystkich zbędnych rzeczy, czyli ochraniaczy, baldachimów, zabawek, kocyków, kołderek, poduszek. Wszystkie te rzeczy mogą stać się niebezpieczne, gdy dziecko wtuli w nie buzię i nie będzie potrafiło się odsunąć. Eksperci podkreślają, że ochraniacze, kokony i kołderki nie są odpowiednie dla dzieci podczas spania w nocy bez kontroli rodzica. Jedyne co powinno być w łóżku to twardy materac z gładkim prześcieradłem z gumką, dobrze dopasowanym do materaca
  • nie należy przykrywać dziecka do snu kołdrami, kocami, które dziecko może narzucić sobie na głowę i zmniejszyć dopływ powietrza. Dziecko może być ubrane w śpiworek, który jest odpowiednio dopasowany i nie podciąga się na główkę.
  • eksperci przypominają, że nieodpowiednie jest przegrzewanie dziecka oraz zakładanie na noc czapeczek
  • zaleca się, aby dziecko spało w swoim łóżeczku, ale w pokoju z rodzicami, blisko ich łóżka, co zmniejsza ryzyko wystąpienia SIDS nawet o 50%.
  • nie należy spowijać dziecka gdy wykazuje chęci przetoczenia się z pleców na brzuch
  • foteliki samochodowe, bujaczki, huśtawki, nosidełka nie są miejscem do spania dla dzieci. Oczywiście dziecko może w nich zasnąć, ale wówczas gdy mamy taką możliwość powinniśmy je przenieść do łóżeczka.
  • AAP ostrzega przed stosowaniem monitorów oddechu i zaufaniem elektronice, która może okazać się zawodna. 
  • zaleca się karmienie piersią (kp) lub odciągnietym mlekiem mamy (kpi), przynajmniej przez pierwsze 6 miesięcy, ponieważ znacznie zmniejsza to ryzyko SIDS
  • gdy dziecko jest brane do łóżka rodziców w celu nakarmienia, przytulenia czy uspokojenia zalecane jest, aby je odłożyć z powrotem do łóżeczka po zakończeniu tej czynności
  • rekomenduje się podawanie smoczka przed spaniem i podczas drzemki, co znacznie zmniejsza ryzyko wystąpienia SIDS. Jeśli dziecko odmawia smoczka, nie należy go zmuszać. 
  • należy unikać dymu papierosowego, alkoholu i narkotyków w ciąży i po porodzie
  • zalecane jest szczepienie dziecka

Na pewno jako świeżo upieczeni rodzice potrzebujemy odnaleźć się w nowej sytuacji, poznać swojego maluszka, obserwować jego zachowanie. Nie jest nam wówczas potrzebny dodatkowy stres o jego bezpieczeństwo w nocy. 

Warto zatem zapoznać się ze wszystkimi zaleceniami, dostępnymi na stronie https://www.aap.org oraz postarać się je wprowadzić w swoim domu, aby zapewnić sobie i dziecku dobry sen.

Oprócz tych wytycznych, które są ważne ze względów bezpieczeństwa, z własnego doświadczenia mogę zasugerować, aby wprowadzić jak najszybciej rytm dobowy. Chodzi o czynności, które powtarzamy w ciągu dnia oraz każdego wieczora i będą kojarzyły się z czasem na sen. Z reguły jest to wyciszenie, kąpiel lub pielęgnacja, ubieranie do snu i karmienie w cichym pokoju z przyciemnionym światłem. Takie rytuały pozwalają dziecku odróżniać dzień od nocy i pomagają w lepszym zasypianiu.


Artykuł nie jest poradą medyczną i ma charakter informacyjny.


Źródła:

  1. American Academy of Pediatrics, online: https://www.aap.org, [dostęp: 20.03.2022].
  2. Księga ciąży. Wszystko co musisz wiedzieć o ciąży, miesiąc po miesiącu. Warszawa 2014.